"Middlesex", ΤΖΕΦΡΥ ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ, εκδόσεις Πατάκη.

ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ:
πρώτα σαν κοριτσάκι, μια μέρα του
Γενάρη του 1960 ξεχασμένη από την αιθαλομίχλη, στο Ντιτρόιτ
και πάλι μετά, σαν έφηβος, σε κάποιο θάλαμο στα Επείγοντα, κο-
ντά στο Πετόσκυ του Μίσιγκαν, τον Αύγουστο του 1974. Ειδικευ-
μένοι αναγνώστες μπορεί να με συνάντησαν τυχαία στη μελέτη
του δόκτορα Πήτερ Λους, «Ταυτότητα γένους Ψευδοερμαφρόδι-
των με ένζυμο κατάλυσης αναγωγάσης 5-άλφα» που δημοσιεύ-
τηκε στο Περιοδικό Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας το 1975 . Ή
ίσως είδατε τη φωτογραφία μου στο δέκατο έκτο κεφάλαιο του
θλιβερά ξεπερασμένου πλέον Γενετική και κληρονομικότητα.
Εγώ είμαι, ναι, στη σελίδα 578, στέκομαι γυμνός δίπλα σ’ έναν
μετρητή ύψους και μια μαύρη ταινία καλύπτει τα μάτια μου.
Στο πιστοποιητικό γέννησης, το όνομά μου είναι Καλλιόπη-
Ελένη Στεφανίδη. Η πιο πρόσφατη άδεια οδήγησής μου (από την
Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας) στο μικρό μου όνο-
μα αναγράφει απλώς Καλ. Είμαι πρώην τερματοφύλακας χόκεϊ
επί χόρτου, παλαιό ισόβιο μέλος του Ιδρύματος Προστασίας του
Θαλάσσιου Ελέφαντα, παρακολουθώ σπανίως την ελληνορθόδο-
ξη λειτουργία και, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής
μου, είμαι υπάλληλος του Αμερικανικού Στέητ Ντηπάρτμεντ.
Σαν τον Τειρεσία, υπήρξα πρώτα ένα πράγμα κι ύστερα ένα άλ-
λο. Έγινα περίγελος συμμαθητών, πειραματόζωο γιατρών, αντι-
κείμενο ψηλάφησης ειδικών και το επίκεντρο ερευνών του March
of Dimes*. Ένα κοκκινομάλλικο κορίτσι από το Γκρος Πουέντ με
ερωτεύτηκε, μη ξέροντας τι ήμουν. (Κι ο αδελφός της μ’ έκανε
κέφι, επίσης.) Ένα τεθωρακισμένο του στρατού με οδήγησε κά-
ποτε σε μια μάχη μέσα στην πόλη· σε μια πισίνα έγινα θρύλος·
εγκατέλειψα το σώμα μου για να καταλάβω άλλα σώματα – κι
όλα αυτά συνέβησαν προτού κλείσω τα δεκάξι.
Τώρα όμως, σε ηλικία σαράντα ενός χρόνων, νιώθω πως επίκειται
μια γέννηση ακόμα. Μετά από δεκαετίες αμέλειας, συνειδητοποιώ
ότι συλλογίζομαι εκλιπόντες θείους και θείες, παππούδες χαμέ-
νους από καιρό, άγνωστα πέμπτα ξαδέρφια ή, στην περίπτωση
μιας ενδογαμικής οικογένειας όπως η δική μου, όλες αυτές τις
συγγένειες σε ένα. Κι έτσι, πριν να ’ναι πάρα πολύ αργά, θέλω να
τα πω όλα, χαρτί και καλαμάρι: όλη αυτή την περιπλάνηση και
περιδίνηση ενός μοναδικού γονιδίου μέσα στον χρόνο. Έννεπε,
Μούσα, τώρα, για την υπολειπόμενη μετάλλαξη του πέμπτου χρω-
μοσώματός μου! Ψάλε για το πώς άνθισε πριν από δυόμισι αιώνες
πάνω στις πλαγιές του Ολύμπου, ενώ κατσίκια βέλαζαν κι έπε-
φταν οι ελιές. Ψάλε πώς πέρασε μέσα από εννιά γενιές, κι αόρατο
κατέληξε στη μολυσμένη στέρνα της οικογένειας Στεφανίδη. Και
ψάλε πώς η Πρόνοια, μέσα από ένα μακελειό, εκτίναξε πάλι το
γονίδιο στα ύψη· και πώς αυτό φτερούγισε με το φύσημα του ανέ-
μου, σαν σπόρος πάνω απ’ τη θάλασσα ως την Αμερική, και πα-
ρασύρθηκε μέσ’ από τις όξινες βροχές μας, ώσπου έπεσε στη γη,
στο καρπερό χώμα της μεσοδυτικής μήτρας της μάνας μου.
Συγγνώμη αν γίνομαι λίγο ομηρικός ώρες ώρες. Γονιδιακό εί-
ναι κι αυτό.

 

"Η κεντρική ηρωίδα Κάλλι ξεκινά τη ζωή της σαν κορίτσι, η εφηβεία της αποκαλύπτει σιγά σιγά τον ανδρισμό που κρύβει μέσα της και στα δεκατέσσερά της μια χειρουργική επέμβαση ξεκαθαρίζει τα πράγματα: η Κάλλι είναι από δω και πέρα ο Καλ. Είναι λοιπόν όλα ζήτημα γονιδίων, μπορεί ο γενετικός ντετερμινισμός να ερμηνεύσει τα πάντα; "Το βιβλίο μου" μας ξεκαθαρίζει ο Ευγενίδης "έχει θέμα τη γενετική, όχι όμως εις βάρος της ψυχολογικής ανάλυσης της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το αντίθετο μάλιστα, αντιστρατεύεται την τρέχουσα εκλαϊκευμένη μορφή της γενετικής που θεωρεί την ανθρώπινη συμπεριφορά γενετικά προκαθορισμένη. Οι περισσότεροι γενετικοί επιστήμονες υποστηρίζουν σήμερα ότι η ανθρώπινη ταυτότητα είναι το αποτέλεσμα μιας περίπλοκης διάδρασης ανάμεσα σε ένα 50% γενετικά προκαθορισμένων συστατικών και σε ένα 50% περιβαλλοντικών παραγόντων. Η Κάλλι γεννιέται με ένα μεταλλαγμένο γονίδιο, αλλά υπερβαίνει μέσα από την ιστορία αυτόν τον προκαθορισμό, η μοίρα κατά συνέπεια δεν είναι άφευκτη, για να ανατρέξω στην εννοιολογία των αρχαίων Ελλήνων".

 

  Το Middlesex αφηγείται τη συνταρακτική ιστορία της Καλλιόπης Στεφανίδη
και τριών γενεών της ελληνοαμερικανικής οικογένειας Στεφανίδη, οι οποίοι
ταξίδεψαν από ένα μικρό χωριουδάκι απέναντι από τον Όλυμπο της Μικράς Ασίας
στο Ντητρόιτ της ποτοαπαγόρευσης, έζησαν τις ένδοξες ημέρες στην πόλη της αυτοκινητοβιομηχανίας και τις φυλετικές ταραχές του 1967, προτού μετακομίσουν στις δεντροφυτεμένες λεωφόρους του Γκρος Πουέντ, στο Μίσιγκαν. Για να καταλάβει η Καλλιόπη τον λόγο που δεν είναι σαν τα άλλα κορίτσια, αναγκάζεται να αποκαλύψει ένα μεγάλο οικογενειακό μυστικό και την εκπληκτική γενετική ιστορία που μεταμορφώνει την Κάλλι σε Καλ, έναν από τους πιο τολμηρούς και υπέροχους αφηγητές στη σύγχρονη μυθιστορία. Λυρικό και συναρπαστικό, το Middlesex είναι μια απολαυστική αναβίωση του αμερικανικού έπους.