"Ο ΠΕΤΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΩΝ ΦΑΤΡΙΩΝ ΕΝΑΣ ΔΙΠΛΟΣ ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ", ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ, Εκδόσεις Άγρα

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 μάς κληροδότησε την ελευθερία μας
καθώς και πάμπολλα δύσκολα ερωτήματα, η αναψηλάφηση των οποίων,
με τους όρους της ιστοριογραφίας αλλά και της τέχνης,
διακονεί την εμβάθυνση της εθνικής μας αυτογνωσίας.
Η επέτειος των δύο αιώνων του Αγώνα δεν συνέβαλε ιδιαίτερα στην αποκαθήλωση των βαυκαλιστικών μυθευμάτων και στην υπερνίκηση των ταμπού.
Η απόσταση της δημόσιας ιστορίας από την επιστημονική ιστοριογραφία παραμένει τεράστια.
Ένας από τους πιο δύσκολους «κόμπους» της κληρονομιάς μας έχει το όνομα των Μαυρομιχαλαίων.
Η τρανή μανιάτικη οικογένεια είχε κάθε δικαίωμα να καυχιέται
ότι δεκάδες μέλη της σκοτώθηκαν στους απελευθερωτικούς αγώνες,
η ιστορία της όμως σημαδεύτηκε από τη δολοφονία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια από τον Γεώργιο και τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη,
γιο και αδερφό του Πετρόμπεη. Τυπικός μανιάτικος γδικιωμός ;
Τυραννοκτονία, κατά τον στιχουργικό ύμνο του Αλέξανδρου Σούτσου;
Άδικος φόνος, κατά τον χαρακτηρισμό του σφοδρότατα αντικαποδιστριακού Αδαμάντιου Κοραή ;
Γαλλική η αγγλική συνωμοσία, με εκτελεστικό βραχίονα τους Μαυρομιχαλαίους ; Γόρδιος δεσμός ;
Ίσως.
Κανένα όφελος δεν θα έχουμε πάντως αν τον «λύσουμε» με τη μέθοδο της κοφτερής σπάθης που αποδίδουμε στον Μεγαλέξανδρο.
Κοφτερή είναι και η σπάθη του μανιχαϊσμού, τραυματίζει όμως πρώτους τους ίδιους τους χρήστες της.
Στον "Πέτρο της Μάνης", ο Πετρόμπεης μιλάει με τα ενθυμήματά του,
προϊόντα της φαντασίας βεβαίως, και με την «Πολιτική Διαθήκη» του,
που την υπαγόρευσε το 1842, όταν νόσησε και φοβήθηκε ότι θα πεθάνει, πρωτοδημοσιεύτηκε όμως το 1903.
Κυρίως δε συνομιλεί με τον γιατρό Απόστολο Μαυρογένη, πολεμιστή του 1821 αλλά και του 1854, στην επανάσταση της Ηπείρου.
Ο Μαυρογένης, που η μυθοπλασία τον θέλει φανατικό συλλογέα και αναγνώστη βιβλίων για τον Αγώνα, είχε τη σπάνια τύχη να ζήσει σε τρεις αιώνες :
18ο, 19ο, 20ό. Πέθανε 114 ετών, γι’ αυτό και αποκλήθηκε «παππούς όλων των Ελλήνων». Μια κιβωτός μνήμης.
Μια-δυό φορές, για τις ανάγκες της μυθοπλασίας,
το θεατρικό κείμενο ενδίδει σε αναχρονιστικές «παρασπονδίες»,
όπως λόγου χάρη όταν ο Μαυρογένης διαβάζει από τα απομνημονεύματα του Κανέλλου Δεληγιάννη, τα οποία ωστόσο εκδόθηκαν πολύ αργότερα.
 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα του βιβλίου:
Ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ γεννήθηκε το 1957 στο Λεσίνι του Μεσολογγίου. Αποφοίτησε από την Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών.
Την τριετία 1987-1990 είχε την επιμέλεια βιβλιοκριτικής σελίδας στην εφημερίδα "Η Πρώτη". Από τον Δεκέμβριο του 1990 και για τα επόμενα είκοσι χρόνια επιμελούνταν την ανά Τρίτη σελίδα του βιβλίου στην "Καθημερινή", στην οποία και αρθρογραφεί.
Είναι διορθωτής και επιμελητής εκδόσεων.
Υπήρξε μόνιμος συνεργάτης του "Πολίτη" από το 1978 και έως την παύση της έκδοσής του. Άρθρα και μεταφράσεις του έχουν δημοσιευτεί και στα περιοδικά "Η Λέξη", "Το Δέντρο", "Νέο Επίπεδο", "Τεχνοπαίγνιο", "Γαλέρα", "The Book’s Journal", "Ποιητική", "Χάρτης" κ.α.
Από το 1980 έχει δημοσιεύσει στις Εκδόσεις Άγρα τα βιβλία ποίησης : "Αλγόρυθμος", "Η εκδρομή της ευδοκίας", "Ο μέσα πάνθηρας", "Σήματα λυγρά", "Ο μάντης", "Οπόταν πλάτανος", "Ρήματα" (Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2010), "Μηλιά μου αμίλητη" και "Ο Χριστός στα χιόνια : Εφτά νύχτες στον κόσμο του Αντρέι Ταρκόφσκι", έναν τόμο δοκιμίων και βιβλιοκριτικών υπό τον τίτλο "Ενδεχομένως : Στάσεις στην ελληνική και ξένη τέχνη του λόγου", δύο τόμους υπό τον τίτλο "Υποθέσεις", με τις επιφυλλίδες του στην "Καθημερινή της Κυριακής", και το θεατρικό "Το μάγουλο της Παναγίας : Αυτοβιογραφική εικασία του Γεωργίου Καραϊσκάκη".
Έχει μεταφράσει τον "Επιτάφιο Αδώνιδος" του Βίωνος του Σμυρναίου, τα ποιήματα του τόμου "Επιτάφιος λόγος : Αρχαία ελληνικά επιτύμβια επιγράμματα" και τα "Συμποτικά επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας". Έχει επίσης μεταφράσει τους "Αχαρνείς" του Αριστοφάνη για το Εθνικό Θέατρο (2005), τον "Αγαμέμνονα" του Αισχύλου (ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, 2005), τις "Τρωάδες" του Ευριπίδη (Θέατρο του Νέου Κόσμου, 2010), τον "Κύκλωπα" του Ευριπίδη και τον "Κύκλωπα" του Θεόκριτου (Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, 2017), τις "Θεσμοφοριάζουσες" του Αριστοφάνη (Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, 2018 ), την "Ιφιγένεια την εν Αυλίδι" (ΚΘΒΕ, 2019), την "Ελένη" του Ευριπίδη (ΚΘΒΕ, 2021-2022) και τα ποιήματα της Σαπφώς. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα ιταλικά (σε αφιέρωμα του περιοδικού Poesia του Μιλάνου, τον Νοέμβριο του 2014), τα ισπανικά, τα γαλλικά, τα πολωνικά (η μετάφραση των "Ρημάτων" εκδόθηκε στο Γκντανσκ το 2014 ), τα αγγλικά, τα καταλανικά, τα ρωσικά, τα αλβανικά και τα αραβικά.
Το 2014, στο πλαίσιο της σειράς « Έλληνες ποιητές» της "Καθημερινής", είχε την εκδοτική ευθύνη για τους τόμους με το έργο του Κ. Π. Καβάφη, του Γιώργου Σεφέρη, του Μανόλη Αναγνωστάκη, του Ανδρέα Εμπειρίκου και του Νίκου Εγγoνόπουλου (εισαγωγή και ανθολόγηση).
Στις Εκδόσεις Άγρα, στη σειρά «Πιάνω γραφή να γράψω... Δοκίμια για το δημοτικό τραγούδι» , έχουν δημοσιευτεί οι μελέτες του "Όταν το ρήμα γίνεται όνομα : Η «αγαπώ» και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών" (Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής 2017), "Το αίμα της αγάπης : Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση" (2017), "Κόκκιν’ αχείλι εφίλησα : Το ταξίδι του φιλιού και ο έρωτας σαν υπερβολή" (2019) και "Ο έρως και το έθνος : Οι φυλές, οι θρησκείες και η δημοτική ποίηση της αγάπης. Έλληνες, Βλάχοι, Μαύροι, Αρβανίτες, Τούρκοι", τ. Α´(2022).
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: LF. AICHHOLZER
Προσωπογραφία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη (1765-1848). Λάδι σε μουσαμά, 114x100 εκ.
Μουσείο Μπενάκη (8985).