"Τις φυλακές που είναι για μένα όλες οι νύχτες μου και όλες οι μέρες
μου,
και πόσο σκοτεινές ακόμα, και πόσο τις φοβάμαι,
είναι τόσο παιδί
ακόμα η ψυχή μου,
και είναι η ζωή τόσο πρόστυχια και τόσο κακιά. . .
Γιατί να δειχτώ, αφού δεν ακούνε και δεν βλέπουν.
Κ' έπειτα πήρα τόσο
σοβαρά την φιλολογία.
Άλλη συνείδηση κι αυτή, σχεδόν δεν σκέπτομαι
τίποτ' άλλο όλη τη μέρα,
γυρεύω, γυρεύω το δρόμο τον απάτητο, και θα τον
βρω,
γιατί πρέπει, και άμα θα γράψω θα είμαι ο καλύτερος,
μα και πάλι
πόσα ματώματα...
Πόσο γυρεύω την ξεκούραση... τη θάλασσα την
ήσυχη,
τους ορίζοντες τους απέραντους.
Να ησυχάσω, να ναρκωθώ λιγάκι
μέσα στην αγάπη, κι έπειτα ξαναρχίζω,
μα πριν περάσω όλους τους
μεσημεριάτικους ήλιους, λίγο νερό,
λίγο νερό, για το όνομα του Θεού".
Αυτά
γράφει από το Παρίσι τον Μάιο του 1921,
ο Γιώργος Σεφέρης προς την
αδερφή του Ιωάννα Τσάτσου,
σε μια από τις πολλές επιστολές του που
δημοσιεύονται στο βιβλίο της
μετά το θάνατό του.
Ο αδελφός μου
Γιώργος Σεφέρης (1974) είναι μια θερμή αγαπητική βιογραφία
ή, καλύτερα,
ψυχογραφία του ποιητή από το 1912,
όταν ο Σεφέρης ήταν δωδεκάχρονο παιδί
στη Σμύρνη, μέχρι το 1941,
όταν φεύγει από την Αθήνα μαζί με την
ελληνική κυβέρνηση
με προορισμό τη Μέση Ανατολή.
Το βιβλίο της Ιωάννας
Τσάτσου είναι πολύτιμη μαρτυρία και για έναν
πρόσθετο λόγο: μαζί με τον
Σεφέρη παρουσιάζεται και όλη
η πατρική οικογένειά του, ο τρόπος της ζωής
της
και οι σχέσεις μεταξύ των μελών της.
(1909-2000).
Η Ιωάννα Τσάτσου γεννήθηκε στη Σμύρνη, κόρη
του δικηγόρου
και διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Παρισιού Στέλιου
Σεφεριάδη
και της Δέσπως το γένος Γιωργάκη Τενεκίδη, και αδελφή του
Γιώργου Σεφέρη. Σπούδασε στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
και
αναγορεύτηκε διδάκτωρ στην ίδια σχολή με τίτλο της εργασίας της
"Επίδραση της εθνικότητας επί του κύρους του γάμου".
Το 1930 παντρεύτηκε
τον Κωνσταντίνο Τσάτσο,
με τον οποίο απέκτησε δυο κόρες τη Δέσποινα και
τη Θεοδώρα.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έδρασε στην ΕΚΚΑ
του συνταγματάρχη Ψαρού και πήρε μέρος σε αποστολές βοήθειας οικογενειών
εκτελεσθέντων
και φυγάδευσης άγγλων στρατιωτών με την καθοδήγηση της
Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
Το 1947 κυκλοφόρησε το βιβλίο "Εκτελεσθέντες επί
Κατοχής"
γνωστοποιώντας τα ονόματα οικογενειών που πλήγηκαν από τους
κατακτητές, προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν.
Συνέχισε την ανθρωπιστική
της δράση και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου,
ως μέλος του Κέντρου
Βοήθειας του Παιδιού, του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών,
της Φανέλας του
Στρατιώτη, της Διεθνούς Κοινωνικής Υπηρεσίας.
Την περίοδο 1950-1951
αγωνίστηκε υπέρ του δικαιώματος ψήφου των Ελληνίδων και το 1966 πήρε
μέρος στην Έκτη Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών.
Τιμήθηκε για τη δράση της
με το Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων,
το Χρυσό Σταυρό της Εποποιίας (1960),
το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αξίας (1979, Γαλλία - Σενεγάλη).
Στο
χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1965 με την έκδοση του
ημερολογιακού κειμένου "Φύλλα κατοχής".
Ακολούθησε η έκδοση της
ποιητικής συλλογής της "Λόγια της σιωπής" (1968)
και οχτώ ακόμη συλλογές
ως το 1973 που εξέδωσε το βιογραφικό πεζό
"Ο αδελφός μου Γιώργος
Σεφέρης",
που τιμήθηκε με το Α’ κρατικό βραβείο βιογραφίας.
Ολοκλήρωσε
επίσης ταξιδιωτικά κείμενα και ιστορικές μονογραφίες.
Τιμήθηκε επίσης με
το χρυσό μετάλλιο της Γαλλικής Ακαδημίας (1976),
το βραβείο ποίησης Α.
Ντε Βινιύ (1978), το Πρώτο Διεθνές Βραβείο Ποίησης Sicilia (1980) και το
βραβείο Gramatikakis - Neuman της Γαλλικής Ακαδημίας Ηθικών
και
Πολιτικών Επιστημών για το σύνολο του έργου της.
Έργα της μεταφράστηκαν
στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ρουμανικά.
Το 1996 τιμήθηκε με το
βραβείο Φρειδερίκου Μάθιους.
Πέθανε στην Αθήνα στις 30 Σεπτεμβρίου 2000,
σε ηλικία 91 ετών.
Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία της Ιωάννας
Τσάτσου, βλ. χ.σ.,
"Τσάτσου Ιωάννα", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό",
τ. 9β, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1988.
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου